Hoger beroep tegen uitspraak volle stiefouderadoptie

Dit arrest behandelt het hoger beroep van een vader, Eric, tegen de uitspraak van de jeugdrechtbank van de volle stiefouderadoptie van zijn twee kinderen A. en B. door de nieuwe partner van de moeder Lutgard.

In de E.O.T.-overeenkomst (echtscheiding onderlinge toestemming) werd bepaald dat de moeder alleen het ouderlijk gezag over de kinderen zou hebben, de vader zou informeren en het onderlinge contact in een zo sereen mogelijke sfeer zou laten verlopen.

Eric ontmoette zijn kinderen nog tot 2000, het moment dat hij voor een korte tijd in hechtenis werd genomen. Vanaf 2005 verbleef hij opnieuw in de gevangenis, waardoor hij vanaf dan niet langer onderhoudsbijdragen kon betalen.

Uit brieven die de vaderlijke grootvader voorlegde, bleek dat de moeder alles in het werk had gesteld om het contact tussen vader en kinderen te verbreken.

Bovendien verklaarde de moeder dat zij achter de volle adoptie stond omdat zij de kinderen tegen de vader wilde beschermen, gelet op zijn gerechtelijk verleden.

Volgens het Hof van Beroep kon vooreerst niet worden gesteld dat de vader zich niet meer over zijn kinderen bekommerde. Het stond vast dat de moeder het contact doelbewust had verbroken, onder meer op grond dat de vader was veroordeeld wegens zedenfeiten. Deze veroordeling had echter geenszins betrekking op de eigen kinderen, waardoor dus ook niet kan worden voorgehouden dat de ouder die zijn toestemming tot de adoptie weigerde, de zedelijkheid, gezondheid of veiligheid van de te adopteren kinderen in gevaar had gebracht. Bovendien hervatte de vader de betaling van onderhoudsbijdragen in het najaar van 2010.

Aangezien hij graag weer een band met beide kinderen wilde opbouwen, achtte het Hof van Beroep de uitspraak van de volle adoptie (met naamswijziging) een brug te ver.

Het Hof overwoog dat de vader gedurende een tijd in de onmogelijkheid was om zich over de kinderen te bekommeren, waardoor zijn weigering om met de adoptie toe te stemmen verantwoord was. Aangezien niet aan alle vereisten voor stiefouderadoptie was voldaan, hervormde het Hof van Beroep het bestreden vonnis van de jeugdrechtbank en wees het verzoek tot volle adoptie af. Het Hof van Beroep was in dit arrest niet mild voor de moeder en nam termen als boycotten in de mond...

Juridisch kader

Door de Adoptiewet van 24 april 2003 werd het adoptierecht met ingang van 1 september 2005 in een nieuw kleedje gestoken, vooral om het Belgische recht in lijn te brengen met het Haags Adoptieverdrag en enkele arresten van het Grondwettelijk Hof. Hoewel volle adoptie en gewone adoptie zeer sterk verschillen in hun gevolgen, zijn de meeste voorwaarden gemeenschappelijk. De vader van deze kinderen weigerde zijn toestemming te geven voor de volle adoptie door de nieuwe partner van de moeder.

Art. 348.11 Burgerlijk Wetboek bepaalt dat de rechtbank de adoptie ondanks de weigering tot toestemming toch kan uitspreken, mits bepaalde vereisten zijn voldaan. Deze voorwaarden zijn niet identiek voor alle categorieën van personen van wie de toestemming wordt gevraagd. Adoptant en geadopteerde hebben een absoluut vetorecht; de rechter kan hier niet tegen ingaan. Wanneer vader of moeder van het kind weigeren toe te stemmen in de adoptie, kan de rechtbank de adoptie pas uitspreken wanneer na een grondig maatschappelijk onderzoek is gebleken dat die persoon zich niet meer om het kind bekommerd heeft of de gezondheid, de veiligheid of de zedelijkheid van het kind in gevaar heeft gebracht ( artik. 348-11 tweede lid).

Het Hof sluit zich in dit arrest niet aan bij de jeugdrechtbank, die in eerste aanleg oordeelde dat de voorwaarden van art.348.11, tweede lid voldaan waren. Hoewel vaststond dat het contact tussen vader en kinderen reeds sinds 2000 was verbroken, volstaat dit volgens het hof niet om te stellen dat  de vader zich niet meer over de kinderen heeft bekommerd. Hij betaalde de onderhoudsbijdragen, behalve wanneer hij niet kon omdat hij in de gevangenis zat. Bovendien stelde het Hof vast dat de moeder er alles aan heeft gedaan om de contacten te verbreken, waardoor de vader dus simpelweg niet in de mogelijkheid was om over de weigering van een ouder heen te stappen. Het Hof achtte de wettelijke vereisten om de adoptie tegen de wil van de ouder in te kunnen uitspreken dan ook niet vervuld.

Besluit

Dat sommige biologische ouders het contact tussen kind en andere ouder trachten te verbreken is een betreurenswaardige doch helaas niet zo ongewone praktijk. Het al dan niet betalen van onderhoudsbijdragen voor het kind ligt echter volledig in handen van die andere ouder, zodat hij zijn resterende ouderlijke taken kan blijven uitoefenen, zonder enige interferentie van zijn voormalige partner. Ook de rechtspraaak beschouwt dat niet als een zwartwitregel: uit eigen beweging enkel en alleen bijdragen tot het levensonderhoud van het kind volstaat doorgaans niet om als oorspronkelijke ouder de uitspraak van de adoptie te verhinderen via een toestemmingsweigering. Slechts wanneer daarenboven de "bewarende" ouder de andere verhindert het kind te zien, kan het al dan niet betalen van alimentatiebijdragen doorslaggevend zijn. "Het ouderschap is een staat van levenslange broedsheid" en bijgevolg vereisen de pogingen van sommige ouders om het contact tussen kinderen en ex-partner te verbreken, net zoals stiefouderadopties, bijkomende omzichtigheid".

Bron:

• Antwerpen (Jk.) 7 november 2011, T. Familierecht 2012/7, 157-161, noot A. ELEN, "Stiefouderadoptie: de oorspronkelijke ouder die alimentatie betaalt maar het contact verhinderd ziet, bekommert zich om het kind".